Dok aktivisti i mještani Vareša i i susjednih opština koje gravitiraju već postojećem rudniku Rupice i području na kojem se vrše geološka istraživanja za potrebe otvaranja rudnika hroma upozoravaju na štetnost ovih projekata i traže preispitivanje koncesionih ugovora Vlada Zeničko-dobojskog kantona (ZDK) nastavlja sa netransparentnošću, skrivanjem informacija, ali stavljanjem u vladine komisije ljudi koji direktno sarađuju sa koncesionarima u Varešu, piše Valter portal.
Na području Duboštice i Tribije u Varešu u pripremi je otvaranje novog rudnika. Firma povezana s kontraveznim rudarskim poslovima širom Bosne i Hercegovine planira eksploataciju hroma, o čemu je Valter napisao serijal priča u septembru ove godine.
ŠKOLSKI PRIMJERI SUKOBA INTERESA
Geološka istraživanja sa ciljem otvaranja rudnika hroma u opštini Vareš vrši kompanija Vareški minerali, a koja se donedavno zvala Seven plus. Geološke istražne radove na lokalitetu Duboštica-Tribija u novembru i decembru ove godine kao izvođač radova za potrebe ove kompanije pojavljuje se firma GeoAVAS d.o.o. Sarajevo.
Ono što je sporno jeste to što se vlasnik GeoAVAS-a Semir Ahmetspahić i zamjenik direktora te fime Admir Bajrić pojavljuju i na zvaničnoj listi eksperata Vlade ZDK, koja treba da kroz rad u određenim komisijama određuje količinu mineralne sirovine koja je eksploatisana, prodata ili utrošena u korist koncesionara, a na osnovu koncesionih ugovora za kopanje rude u ovom kantonu.
Tako Ahmetspahić i Bajrić treba da učestvuju u radu vladine komisije dok kompanija kojom upravljaju izvodi radove za jednog od najvećih koncesionara u tom kantonu, što je školski primjer sukoba interesa. I to na području koje je, zbog ogromnih štetnih posljedica koje prijete prirodi i ljudima ukoliko dođe do eksploatacije hroma, pod posebnom lupom javnosti, posebno lokalne.
"Utvrđuje se lista stručnih lica koja ispunjavaju uslove i sa koje će ministar Ministarstva privrede, po potrebi, imenovati članove za povremeni rad u stručnim komisijama za utvrđivanje količine mineralne sirovine koje su eksploatisane, prodate (otpremljene) ili utrošene u korist koncesionara u skladu sa ugovorima o koncesiji koje je, u okviru svoje nadležnosti, potpisalo ministarstvo za privredu Zeničko-dobojskog kantona“, piše u odluci koja je u posjedu Valtera.
Odluku o utvrđivanju liste stručnih lica za povremeni rad u vladinim komisijama potpisao je u martu 2023. godine ministar privrede zeničko-dobojskog kantona Samir Šibonjić. Istina, lista je sačinjena prije gotovo tri godine, ali sagovornici Valtera tvrde da nema zvaničnih informacija da su pojedinci iz bilo kojeg razloga skinuti sa liste.
Na pitanja u vezi učešća u radu vladinih komisija lica koja su u direktnim poslovnim vezama sa koncesionarima nisu do zaključenja ovog teksta odgovorili ni iz kabineta ministra privrede zeničko-dobojskog kantona Samira Šibonjića.
GRAĐANI MOGU DOBITI SAMO TROVANJE OLOVOM
Aktivisti traže od resornog ministra da pokaže da su lica koja rade za koncesionara istupila iz vladine komisije, odnosno da su skinuta sa liste eksperata. Davor Šupuković iz Udruženja građana Fojničani Maglaj, kaže u razgovoru za Valter da je vidljivo da se u čitavoj priči oko rudnika hroma u Varešu radi o istoj ekipi ljudi.
"Ove činjenice ukazuju na očiglednu spregu ministarstva privrede i investitora. Ministarstvo privrede njima dodjeljuje koncesije a iste osobe, koje realiziraju te koncesije, rade istraživanja i sutra eksploataciju, su zadužene za mjerenje učinka na osnovu kojih će biti naplaćena koncesiona naknada“, navodi Šupuković.
U međuvremenu Vlada Zeničko-dobojskog kantona nastavlja sa apsolutnom netranparentnošću kada su u pitanju projekti rudarenja u opštini Vareš. Aktivisti su nakon upornog traženja na uvid koncesionog ugovora za rudnik Rupice, tužbi i konačno pravosnažne sudske odluke dobili na uvid ugovor koji je kantonalna Vlada sklopila sa kompanijom Easter Mining iz 2020. godine.
Na čelu Easter Mininga tada je, u vrijeme dobijanja koncesije, bio već poznati Miloš Bošnjaković, koji je sada na čelu kompanije Vareški minerali a koja vrši istraživanja na lokalitetu Duboštica-Tribija. Većina stranica iz ugovora na kojima se nalaze konkretne informacije je sakrivena, odnosno precrtana debelim markerom. Koncesioni ugovor kasnije je od Bošnjakovićeve firme preuzeo britanski Adriatic Metals a koji je rudnik Rupice, sredinom ove godine, za 1,25 miliona dolara prodao kanadskom DP Metals.
"Koncesioni ugovor sa Adriatik metalsom istekao je prije desetak dana i unatoč obećanjjima i stavkama iz ugovora gdje stoji da će se nakon isteka razgovarati o poećanju koncesione naknade, ništa se nije desilo“, kaže Davor Šuputović iz udruženja građana Fojničani Maglaj.
Koncesiona naknada za rudnik Rupice, inače, iznosi svega 3,9 maraka po toni rude. Podatak koji govori o tome koliko zapravo od eksploatacije prirodnih bogatstava, neminovne štete po prirodu i zdravlje ljudi ništa nemaju lokalne zajednice, država i građani Bosne i Hercegovine. Na dobitku su jedino investitori.
Građani, poput onih iz vareških sela Pržići i Daštansko, čije kuće se nalaze uz deponiju jalovine rudnika DP Metals, mogu dobiti samo trovanje olovom.
